Alex Rodrigo Dias da Costa: PSV-tank die tegenwoordig piept en kraakt

Alex Rodrigo Dias da Costa begon zijn voetballende loopbaan bij de Braziliaanse club Santos en hij valt op door zijn grote gestalte. De kale Alex was destijds al 1,88 meter lang, zo'n 90 kilo zwaar en keek nors uit zijn ogen. Meesterscout Piet de Visser raakte overtuigd van de centrale verdediger, toen hij Alex zag spelen bij Brazilië Onder-23. De voetballer is dan al Braziliaans kampioen geworden met de oude club van de legendarische Pelé.

De Visser heeft jarenlang scoutingswerk voor PSV gedaan, maar was ook in dienst van Chelsea. Via de Nederlandse scout kwam Alex dus in beeld bij de Londense grootmacht, die destijds volledig in opkomst was. Roman Abramovitsj had de club net overgenomen en pompte de nodige miljoenen in 'The Blues'. De Visser besloot om van zijn connecties bij PSV gebruik te maken en overlegde met de Russische eigenaar om Alex een aantal seizoenen bij PSV te stallen.

De scout trok naar Eindhoven en schetste het plaatje aan de toenmalige hoofdtrainer Guus Hiddink, die in eerste instantie niet bepaald stond te springen om Alex. De Braziliaan oogde ietwat log, maar desondanks kwamen Chelsea en PSV eruit. De Londense club betaalde ruim 11 miljoen euro aan Santos en Alex kwam op huurbasis naar Eindhoven.

Voordat Alex naar Eindhoven komt, belt hij met PSV-icoon Romário. De Braziliaan is een held in Eindhoven, maar was daarnaast ook een idool van Alex. De gewezen aanvaller stelde Alex gerust, sprak enthousiast over PSV en noemde het een warme club. Ook voor spelers die de taal niet direct kennen. Daarnaast adviseerde Romário het restaurant El Patio, waarvan de eigenaar Portugees sprak en waar Alex later samen met Heurelho da Silva Gomes, Jefferson Farfán en Robert de Pinho de Souza vaak zou komen.

Enfin. Terug naar De Snel Voeters uit Sint Anthonis, de oude club van PSV-icoon Harry van Raaij. Alex speelt mee in de ploeg van Hiddink, maar maakt geen bijster grote indruk. De Braziliaanse verdediger is groot, fors en beresterk, maar komt voetballend tekort. Ook Alex moet, zoals velen voor hem, wennen aan het Europese voetbal.

Aanvankelijk werd Alex dus met een bepaalde scepsis ontvangen in Eindhoven en ook op de training viel hij bepaald niet op door zijn fitheid. Vaak smokkelde hij een paar meter bij loopoefeningen, maar de Braziliaan groeide desondanks uit tot een bijna onmisbare schakel in de ploeg van Hiddink. De centrale verdediger werd al snel omarmd door de supporters en ook de bijnaam die Alex kreeg bleef hangen bij de achterban van de Eindhovenaren.

Waar Gomes 'O Goleiro Grande' werd genoemd, kreeg Alex de bijnaam 'De Tank'. Bij Santos kreeg de Braziliaan de bijnaam 'Het Kanon van Belmiro', omdat hij ook in zijn thuisland nog weleens een vrije trap hard wilde binnenschieten. Hiddink vond zijn pupil echter meer een tank door zijn voorkomen en postuur. Een postuur wat in zijn familie zit. Alex heeft zelf weleens verteld dat hij en zijn vader, broer en ooms ook als uitsmijters hadden kunnen werken.

Dat Alex goed kan aarden in Eindhoven, heeft ook te maken met de aanwezigheid van de al eerder genoemde Heurelho da Silva Gomes en Jefferson Farfán. De verdediger heeft weleens lachend verteld dat hij bijvoorbeeld met Gomes ooit besloot om vanaf De Herdgang naar huis terug te lopen. Beide Brazilianen verdwaalden hopeloos en liepen uren rond.

Een andere, mooie anekdote uit het eerste seizoen van Alex bij PSV is het voorval met de rouwband. De centrale verdediger kwam tijdens de uitwedstrijd van 20 maart 2005 tegen Ajax als eerste de kleedkamer binnen en kreeg van Mart van den Heuvel een rouwband, in verband met het overlijden van Rinus Michels. Het fenomeen 'rouwband' was blijkbaar niet bekend bij Alex, want hij snelde naar Farfán en vertelde zijn Peruaanse ploeggenoot dat hij aanvoerder was geworden. Alex wist simpelweg niet dat er iemand was overleden.

Naast Gomes en Farfán zorgden ook Guus Hiddink en Phillip Cocu ervoor dat de Zuid-Amerikanen zich snel thuis voelden bij PSV. Cocu kwam terug van FC Barcelona en sprak Spaans en ook Hiddink was de Spaanse taal machtig. Daarnaast was de inmiddels overleden Pedro Salazar destijds de perschef van PSV en ook hij stond dag en nacht voor de spelers klaar.

Gomes heeft in het begin ook ietwat moeite met het Nederlandse voetbal. De meevoetballende kwaliteiten van de doelman zijn nog niet op een dusdanig niveau en Hiddink besluit om de Braziliaan zelfs tijdelijk te vervangen door Edwin Zoetebier. PSV opent het seizoen, met Alex en Gomes in de basis, zelfs met een nederlaag in de play-offs van de Champions League. Rode Ster is met 3-2 te sterk in Belgrado.

In de Eredivisie begint PSV echter met een 5-2 overwinning op RBC Roosendaal en een 5-1 zege op AZ, waarmee de ploeg al snel in de juiste vorm verkeerd. Alex is vanaf het eerste moment een vaste basisspeler bij PSV. Na het duel tegen de Alkmaarders weten de Eindhovenaren daarnaast ook de nederlaag tegen Rode Ster weg te spelen, want in eigen huis blijkt PSV met 5-0 veel te sterk.

Uiteindelijk keert Gomes terug in het elftal en blijkt de verdediging van PSV als een huis te staan. De Eindhovenaren krijgen ontzettend lang geen doelpunt meer te verwerken. NAC Breda scoort tegen PSV op 28 augustus 2004, waarna het tot 12 december 2004 duurt voordat Gomes weer eens geklopt wordt. Liefst 1159 minuten krijgt PSV geen enkele goal tegen, een record dat nog altijd staat. Mede door de stabiele defensie wordt PSV fluitend kampioen, met liefst tien punten meer dan naaste belager Ajax. Daarnaast wint PSV de KNVB Beker, door in de finale met 4-0 te winnen van Willem II.

Naast het nationale succes bleek PSV ook uiterst succesvol buiten de landsgrenzen. In de Champions League wordt PSV gekoppeld aan het Engelse Arsenal, het Noorse Rosenborg BK en het Griekse Panathinaikos. De openingswedstrijd op Highbury wordt nog verloren, maar de twee duels met Rosenborg en het thuisduel met Panathinaikos weet PSV allemaal te winnen. In eigen huis speelt PSV vervolgens met 1-1 gelijk tegen Arsenal, wat voor de Eindhovenaren genoeg is voor plaatsing voor de achtste finales.

Als de nummer 2 van Groep E wordt PSV gekoppeld aan AS Monaco, dat een seizoen daarvoor nog de finale van het miljardenbal speelde tegen FC Porto. De Monegasken zijn eerste geworden in Groep A, een groep waar ook Liverpool FC in zat. In eigen huis werd won PSV met 1-0 door een rake kopbal van Alex, terwijl het klusje in het prinsendom werd geklaard met een 0-2 overwinning. In het Philips Stadion maakt Alex overigens aan alle twijfel over zijn fitheid een eind. Na een foute pass van Young-pyo Lee kon Emmanuel Adebayor recht op Gomes af. Alex zette een machtige sprint in en wist de Togolese spits te blokken, nog voor deze tot schieten kon komen.

In de kwartfinale kon PSV opnieuw richting het zuiden van Frankrijk, want Olympique Lyon was de volgende tegenstander. In Lyon had PSV weinig te vertellen, maar scoorde Cocu de uiterst belangrijke 1-1. Ook in Eindhoven was het spannend, want na een fout van Wilfred Bouma kwam Lyon op 0-1. Toch trad Alex wederom reddend op, door kiezelhard de gelijkmaker tegen de touwen te schieten. Gomes eiste in de penaltyreeks een hoofdrol op, door twee penalty's te stoppen. PSV plaatste zich voor de halve finales tegen AC Milan.

De eerste wedstrijd van de halve finales tegen AC Milan vindt plaats in het San Siro. De 'Rossoneri' is niet eens zozeer beter dan de Eindhovenaren, maar wel een stuk efficiënter op Italiaanse bodem. In Milaan gaat PSV met 2-0 onderuit, mede door een treffer in de absolute slotfase van Jon Dahl Tomasson. Andriy Shevchenko had AC Milan vlak voor rust op 1-0 gezet.

Op 4 mei 2005 stond PSV voor een zware opgave. In eigen huis begon de ploeg van Hiddink echter stormachtig en PSV kwam via Ji-sung Park al binnen tien minuten voetballen op een 1-0 voorsprong. Phillip Cocu zette de ploeg in de 65ste minuut op een 2-0 voorsprong en de achterstand vanuit de uitwedstrijd was weggepoetst. 

PSV leek erop en erover te gaan, totdat de slotfase in het Philips Stadion aanbrak. Massimo Ambrosini kopte de bal in de 90ste minuut achter doelman Gomes en dompelde Eindhoven in rouw. Phillip Cocu zorgde met een prachtige treffer nog wel voor de 3-1, maar het uitdoelpunt van AC Milan was bepalend. Onder een daverend applaus van het Eindhovense publiek namen de spelers van PSV in de halve finale afscheid van de Champions League.

Ook het volgende seizoen 2005/2006 is PSV veruit de betere in Nederland. De Eindhovenaren verliezen dan wel de bekerfinale van Ajax met 2-1, maar worden opnieuw met een voorsprong van tien punten landskampioen van Nederland. In de Champions League overleeft PSV een poule met AC Milan, Schalke 04 en Fenerbahçe, maar wordt de ploeg vrij kansloos uitgeschakeld door Olympique Lyon. Thuis wordt met 0-1 verloren, terwijl de Fransen in eigen huis met liefst 4-0 te sterk zijn.

In het seizoen 2006/2007 stevende PSV af op een nieuwe landstitel en hadden een ruime voorsprong op de concurrentie, maar deze verdween als sneeuw voor de zon. De Eindhovenaren leden in maart vier keer op een rij puntenverlies en na het gelijke spel op bezoek bij FC Utrecht werd de koppositie zelfs verspeeld. Op de bizarre slotdag van het seizoen werd PSV alsnog landskampioen, met slechts één doelpunt voorsprong op Ajax.

Alex scoorde in de kampioenswedstrijd tegen Vitesse, maar maakte op woensdag 7 maart 2007 zijn persoonlijke hoogtepunt mee. PSV speelde in de achtste finale van de Champions League tegen Arsenal en won de eerste wedstrijd in het Philips Stadion met 1-0. In Londen scoorde Alex na een klein uur spelen een eigen doelpunt, waardoor de stand over twee wedstrijden weer gelijk stond.

De Braziliaanse verdediger leek de schlemiel van de avond te worden, totdat de 83ste minuut aanbrak. Vlakbij de cornervlag kreeg PSV een vrije trap, die werd ingedraaid door Edison Méndez. "Wat zou het fijn zijn voor Alex als hij hier dat eigen doelpunt kon weggummen", sprak commentator Jeroen Grueter. 'De Tank' maakte een loopactie naar de eerste paal, torende hoog boven iedereen uit en knikte raak. "Wat een verhaal! De hoofdrol is voor Alex!", jubelde Grueter.

De kampioenswedstrijd in 2007 zou het laatste duel van Alex in het shirt van PSV zijn. Na drie landstitels en een KNVB Beker in drie seizoenen keerde de Braziliaan terug naar Chelsea FC, maar in Londen zou Alex nooit dusdanig onomstreden zijn als hij in Eindhoven was. Alex wilde al vrij snel vertrekken bij de club, maar zou uiteindelijk tot 2012 spelen bij 'The Blues'. Alex heeft een Champions League met Chelsea op zijn naam staan, maar zat tijdens de finale niet bij de wedstrijdselectie.

Alex vertrok vervolgens naar Paris Saint-Germain en met de Franse grootmacht werd hij twee keer kampioen in de twee seizoenen dat hij er speelde. Daarnaast scoorde de oud-PSV'er in de allerlaatste minuut de winnende treffer in de finale om de Trophée des Champions tegen Girondins Bordeaux.

'De Tank' kreeg inmiddels steeds vaker te maken met fysieke klachten en was in 2010/2011 bijvoorbeeld ruim 100 dagen uit de running vanwege knieklachten. Deze fysieke ongemakken bleven hem ook achtervolgen in de laatste twee jaar van zijn loopbaan. Na twee seizoenen Parijs vertrok de Braziliaan voor twee seizoenen naar AC Milan, maar 'De Tank' liep op zijn laatste benen.

In de zomer van 2016 vertrok Alex bij AC Milan. De verdediger had nog eens geopereerd kunnen worden aan zijn knie, maar besloot in december 2016 dat het mooi was geweest. Alex had weinig trek in een nieuwe periode van revalideren en stopte met voetballen. 

Alex verhuisde naar het Portugese Cascais en keerde uiteindelijk terug naar Brazilië, waar hij in São Paulo ging wonen. In de zomer van 2023 was Alex aan het voetvolleyen, maar werd hij plots kortademig en voelde hij pijn in zijn borst. Een bezoek aan het ziekenhuis wees uit dat Alex onder het mes moest, omdat hij vier verstopte slagaders had. De beste arts in Brazilië voerde een bypass-operatie uit bij de oud-PSV'er, die weer herstelde.

Tegenwoordig volgt Alex PSV nog wel, maar op een iets grotere afstand dan bijvoorbeeld oud-ploeggenoot Gomes. De Braziliaan speelde in drie seizoenen liefst 123 officiële wedstrijden namens de Eindhovense club. Scoren deed hij 15 keer. In het shirt van PSV was Alex bij vlagen onverwoestbaar, maar door de nodige fysieke ongemakken piept en kraakt 'De Tank' tegenwoordig.